Bu müsabakalar, merkezi İtalya’da bulunan, Uluslararası Bilgi Süreç Federasyonu(INTERSTENO) tarafından iki yılda bir çeşitli ülkelerde Dünya Bilgisayar Şampiyonaları ismi altında düzenleniyor. Futbolda Brezilya neyse bu yarışta da Türkiye o!
22 defa Türkiye, 3’ünde rekor olmak üzere toplamda 9 kere Dünya şampiyonu olan Celal Aşkın‘a bu işin sırrını sorduk.
Dünya Bilgisayar Şampiyonaları toplamda 3 yarış kategorisinden oluşuyor.
Bunlar; 0-16 yaş ortası “öğrenciler”, 17-20 yaş ortası “gençler”, 21 yaş ve üzeri “deneyimliler” kategorisidir.
Toplam 7 yarış tipi bulunmakta olup, bu cinslerin hepsi başka farklı değerlendirmeye alınıyor:
1. Kusursuz Hız Müsabakası: Yarışma, her yarışmacının kendi ülkesinin lisanında yazılmış ve müsabakadan çabucak evvel dağıtılan 15 sayfalık basılı metni en süratli halde 30 dakika boyunca imlâ ve noktalama işaretlerine dikkat ederek yazılması biçimindedir. Her bir vuruş 1 puanla değerlendirilirken her bir yanılgıda ise 100 vuruş ceza indirimi olarak düşülmektedir. Yarış bitiminde brüt vuruştan kusur sayısı kadar ceza indirimi düşülerek net vuruş hesaplanıp derecelendirme yapılır.
2. Yazı Süreç Müsabakası: Yarışmacılara yarışma başlamadan evvel USB bellek ile bir Word dokümanı verilir. Ayrıyeten basılı olarak 10 sayfalık bir metin verilir. USB bellekte kusurlu olarak verilen Word evrakındaki kusurların, basılı olarak verilen metnin gerçek haline bakarak yarış müddeti boyunca en çok düzeltmenin yapılması istenir. Müsabakanın müddeti 10 dakika olup, her bir düzeltme 100 puan olarak hesaplanırken her bir yanlışta 500 puan ceza indirimi uygulanır.
3. Anında Sesi Yazıya Çevirme Yarışı: Bu yarış cinsinde her yarışmacının kendi ülke lisanında seslendirilmiş 8 dakikalık ses diktesini (her 1 dakikada artan ses hızıyla) mümkün olduğunca en süratli ve yanlışsız bir halde, sözleri atlamadan, duyulanın anında Word dokümanına aktarılması formunda yapılmaktadır. Yazmayı bıraktığınızda ya da 8 dakika geçtiği anda yarış sonlanmaktadır. Yarış bittikten sonra düzeltme yapılamamakta ya da ek mühlet verilmemektedir.
4. Sesi Yazıya Çevirme ve Sonradan Düzeltme (Stenografi) Yarışı: Bu müsabaka tipinde ise, her yarışmacının kendi ülke lisanında seslendirilmiş 10 dakikalık ses diktesini (her 1 dakikada artan ses hızıyla) mümkün olduğunca en süratli ve gerçek bir biçimde, sözleri atlamadan, duyulanın anında word evrakına aktarılması biçiminde yapılmaktadır. Sesi yetiştiremediğiniz yerde ve yazmayı bıraktığınızda 10 dakikalık mühletin bitmesinin beklenmesi gerekmektedir. Bu müddet sonunda yarışmacılara 30 dakika yazılan metni düzeltme, sürece ve ekleme yapma mühleti verilmektedir.
5. Profesyonel Söz Süreç Müsabakası: Yarışmacıya müsabakadan çabucak evvel USB bellek ile bir ya da birkaç metin, tıpkı vakitte data ve fotoğraflar verilir. Ayrıyeten kendi lisanında yazılmış yarış talimatları alır. Bu dokümanlar üzerinde metin söz işlemcisinde, verilen talimatlar doğrultusunda (metnin yapısı ve yine biçimlendirilmesi, objelerin yerleştirilmesi ve akıllı konumlandırmalar, yapılandırılmış dataların seçilmesi, ayrıştırılması ve birleştirilmesi, adres-mektup birleştirme, otomatik numaralandırma, şablon değiştirme, tabloların akla yatkın kullanılması, gelişmiş arama değiştirmesi) gerekli düzeltme ve düzenlemeleri 75 dakika boyunca yaparak kendisine verilen tüm talimatları bitirmeye çalışır.
6. Ses Deşifre Müsabakası: Yarışmacılar bu yarış çeşidinde, anadillerinde dijital ortamda kaydedilmiş ses evraklarını, kulaklık ve çeşitli teknolojik aletler kullanarak en süratli halde 15 dakika boyunca yazıya çevirmeye çalışmaktadırlar.
7. Not Alma ve Raporlama Yarışı: Bölümlere bölünmüş ve artan bir süratte 10 dakika dikte edilmiş ses belgesinin imlâ ve noktalamalara dikkat edilerek, kısım başlığı, ana teması, alt başlıkları, kısmın içeriğini düzenleyerek bir bütün halinde ve verilen formatta hazırlamaları formunda yapılmaktadır. Yazılan 10 dakikalık ses metninden sonra 60 dakika müddet verilerek yazılanların verilen formata uygun hale getirilmesi istenilmektedir.
Dünya Bilgisayar Şampiyonaları’nın yanı sıra INTERSTENO’nun Türkiye Temsilciliği tarafından her yıl internet üzerinden Türkiye İnternet Klavye Şampiyonaları yapılıyor.
Bu şampiyonalar Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda öğretmen denetiminde internet üzerinden yapılıyor.
Yarışmalarda çok sayıda dünya rekoru kırabilmemizde F klavyenin değeri bir epey büyük.
Standart Türk klavyesi olarak kabul edilen F klavye, “F Klavyenin Babası” olarak bilinen Dr. İhsan Sıtkı Yener tarafından uzun çalışmalar sonucunda oluşturuldu ve Türkçeye en uygun klavye olduğu, kazanılan birçok dünya rekoru ile de kanıtlandı.
Dr. İhsan Sıtkı Yener ve oluşturulan kurul, Türk Lisan Kurumunun kılavuzundan yararlanarak Türkçemizde kullanılan 30.000’e yakın sözün değerlendirmesini yaptı (Komisyon içinde Türk denetçiler olduğu üzere mevzunun uzmanı olan yabancı iştirakçiler da bulunmaktaydı).
Türkçe sözlerde çok sık kullanılan seslerin karşılığı olan harfler F klavyede en kolay ulaşılabilecek yerlere serpiştirildi.
Türkçedeki harflerin kullanılma oranları, ünlü-ünsüz ses alakaları, hece ve kelam yapısı, parmakların kuvvet, yetenek ve işleklikleri göz önünde bulundurularak üretilen F klavye, bu özellikleri bakımından Türkçeye çok uygundur.
Türkçemizde kullanılan sesli harfler sol ele, sessiz harfler ise sağ ele oranlanarak oluşturuldu. Yaklaşık 30.000 Türkçe sözcüğün ölçü alındığı bir değerlendirmede a harfi 26.323, e harfi 16.308, k harfi 13.542, i harfi 13.384, m harfi 11.263, l harfi 10.496, t harfi 9.669, r harfi 8.698 defa geçmektedir.
Q klavyede ise Türkçede en çok kullanılan harfler klavyenin en ücra köşelerine dağıtılmış durumdadır.
Buna karşılık, Türkçede 30.000 kelamda yalnızca 125 kez geçen ve en az kullanılan harf olan j harfi, Q klavyede en işlek parmağa gelecek formda konumlandırılmıştır. F klavyede bu harfin yerinde Türkçede en fazla kullanılan ünsüz olan k harfi bulunmaktadır. Böylelikle F klavyede tuş dizilimi, Türkçede en çok kullanılan harfler en işlek parmaklara gelecek formda dizayn edilmiştir.
Q Klavye (QWERTY) olarak bilinen tuş dizilimi aslında daktilonun icat edildiği günden beri değişmedi.
1874 yılında, dönemin daktilo yazı makinesinin mucidi olan Christopher Latham Sholes, 1867’de aygıtın patentini almış ve birinci çalışan örnekleri ortaya koyduğu sırada aygıtın dizaynının neden olduğu mekanik bir problemle karşılaştı.
İcat ettiği bu makinenin harfleri kâğıda basmak üzere kullandığı mekanik harf kolları, kapalı bir kutunun içinde yer almaktaydı. İki kol birden kâğıda hakikat havalandığında kâğıdın içerde sıkışmasına neden olmakta ve birbirine çarpan harf kolları kırılmaya neden olmaktaydı.
Christopher Latham Sholes, bu sorunun tahlili için daktilo kullanıcılarının yazım suratını yavaşlatmak üzere harflerin yerlerini olabildiğince karıştırarak en çok kullanılan harfleri elin en sıkıntı ulaşabileceği yerlere yerleştirmeyi uygun görmüş ve daktiloda sol en üst hizadan başlayarak birinci altı harfin yan yana gelmesiyle “QWERTY” dediğimiz, öbür ismiyle “Q klavye” ismini verdiğimiz harf dizilimini ortaya çıkardı.
Q Klavye, İngilizce de dâhil olmak üzere neredeyse hiçbir lisan için yararlı değildir. Her lisana farklı olarak klavye üretilmesi gerekiyor olsa da buna karşın Q klavye yaygın olarak kullanılmaya devam ediyor.
Peki Türkçenin okunduğu üzere yazılan bir lisan olmasının sağladığı bir avantaj var mı?
Klavye şampiyonumuz Celal Aşkın’a nazaran, Türkçenin sondan eklemeli bir lisan olması işleri daha da zorlaştırıyor. Buna karşın F klavye yeniden de büyük avantaj sağlayarak birinciliklerin gelmesinde kıymetli rol oynuyor.
Bilgisayar klavyesini bilimsel bir usulle (on parmakla, bakmadan) kullanmayı öğrenmek de epeyce kıymetli.
Bu halde yazmayı öğrenen bir kimse ezberleyip bilinçaltına aldığı klavyedeki harf, sayı ve işaretleri aramayı hiç düşünmeksizin yazabildiği ve kanısını, yazmakta olduğu mevzuya ağırlaştırdığı için niyet kalitesini yazıya en üst seviyelerde yansıtabilir.
Belki de bir şeyler değişmeli ve ülkece F klavyeye geçmek gerekli! Siz bu mevzu hakkında ne düşünüyorsunuz?
